کرونا و دوران جدید تحصیلات دانشجویان

به گزارش راهبرد معاصر؛ دکتر علیرضا ملازاده ، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی روانشناس و روان درمانگر و دکتر مرتضی قاسمی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی  در یادداشتی نوشتند: بیماری و ویروس کرونا شروعی ناگهانی برای استفاده‌ از فناوری‌های دیجیتال وکلاس‌های آنلاین ‌در دانشگا ه‌ها و مدارس داشت. شرایطی که کرونا در کل جهان به وجود آورد، نظام‌های آموزشی و آموزش عالی  را به قبل وبعد از کرونا تقسیم کرد. به هر حال انتقال از یادگیری در شرایط آموزشی قبل از کرونا  به یادگیری در شرایط کرونایی مبتنی بر کار روی برنامه ها و مواجهه با محیط و تجربه ی آموزشی (educational experience) به عنوان یک چالش بزرگ سازگاری است که باید مطرح  شود.

آیا آمادگی لازم برای آغاز سال تحصیلی وجود دارد؟

ویروس کرونا نشان داد نظام آموزشی مدارس و دانشگاه های دارای مشکلات و بحران آموزشی وابسته به  کرونا (educational crisis based on corona) است .زیر ساخت‌های آموزشی، اهداف آموزشی و  نیازمندی‌های آموزشی مناسب شرایط کرونا نبوده و ما در سال تحصیلی گذشته مشکلات زیادی در دانشگاه‌ها داشتیم. نظام آموزشی دانشگاه‌ها در قبل از کرونا متناسب با نیاز مندی‌های آموزش‌های آنلاین درخور قرن ۲۱ نبود . شواهد دال بر این مطلب عدم کلاس های مناسب غیر حضوری و آنلاین، تاکید برحضور در هر شرایط و هر فردی از دانشجویان (مثل معلولان و دانشجویان با شرایط خاص) ، ارایه کار عملی دانشجویان به صورت پرینت و مکتوب از این دست است. با بروز کرونا مشکلات زیادی در کلاس‌های الکترونیک تمام دانشگاه‌ها ایجاد شد.

کاملا مشخص است که شرایط آموزشی، امکانات وشیوه های اساتید در دوران قبل از کرونا، برای دوران کرونا کارایی ندارد. شرایط کرونا احتیاج به نوآوری آموزشی  (educational innovation) در دانشگاه و به ویژه  اساتید، شیوه‌های آموزشی و ابزار های جدید در تدریس دارد. بزرگ ترین تغییری که برای دانشجویان (ودانش آموزان) مطرح می‌شود این است که  این مواد درسی نیستند که در مرکز توجه قرار می‌گیرند بلکه مجموعه مهارت‌هایی که دانشجویان باید برای کنار آمدن با کرونا بیاموزند، مهم است. برای هر دانشجویی در هر رشته‌ای مراقبت از خود و اطرافیان از ویروس کرونا وحفظ بهداشت فردی وفاصله اجتماعی اهمیت دارد- مهارتی که شاید باعث سلامت یک فرد و عدم توانایی آن باعث مرگ دیگری شود.

دوره جدید دانشجویی

یکی از دوره‌های مهم و زیبای زندگی دوران دانشجویی است.  آنچه در زمان تسلط  ویروس کرونا در حال وقوع است، نوعی جدیدی از دوران دانشجویی به عنوان شکلی از زندگی است. از عناصر ضروری  دانشجو بودن ، حضور در دانشگاه ، تعامل، بحث علمی و تبادل نظر با اساتید و همکلاسی هاست. به نظر می‌رسد در کلاس های آنلاین این مسائل بدون حضور فیزیکی، کمرنگ وضعیف می شود ولی در عین حال اینترنت و شبکه های علمی می توانند باعث تعاملات آنلاین شوند. در این شرایط، گوش دادن و صحبت کردن و تبادل فکری با دیگر پژوهشگران فراتر از دانشگاه فرد و به صورتی گسترده تر وجهانی فراهم می شود.

در دوران فرامدرن کروناییCorona postmodern period)  ( کرونا ، بُعد زندگی اجتماعی دانشجویان را که از شهرها یا کشورهای مختلف در محلی گرد هم جمع می‌شدند، کاملا دگرگون کرده است. همه اساتید و دانشجویان  مطلع هستند که در دانشگاه ها تعاملات اجتماعی شکل گرفته و  بر اساس توانمدی‌ها ، نژاد و سلیقه های فرهنگی و سیاسی افراد، انجمن های پژوهشی ، سیاسی و مذهبی تشکیل یافته و ادامه می‌یابند. مسلما دوران کرونا تمام انجن های علمی و تمام تعاملات چهره به چهره و مباحثات علمی که دانشجویان طی قرن ها داشته اند (همچنین اجتماعات دایمی و  بحث های طلبگی طلاب در حوز ه های علمیه)، در دوران کرونا به افول رسیده، به صورت آنلاین شده است. دانشجویان  ممکن است در شهرهایی که دانشگاه‌های شان در آن واقع شده زندگی نکنند، ولی در عوض می توانند، کیلومتر ها دور از هم‌کلاسی‌ها و استادها‌ی شان به ارتباطات آنلاین و اینترنی آن هم در زمان بیشتر از زمان کلاس ها با آنها داشته باشند.

از طرف دیگر شهرهای کوچک که زمانی شهرهای معتبر دانشگاهی بودند، اجتماعات و جنبش های  دانشجویی نخواهند داشت و شهرهای بزرگی مثل تهران در خیابان هایی مثل انقلاب که مرکز کتاب های دانشگاهی وتعاملات دانشحویی پر جنب و جوشی  بودند ، سوت و کورشده اند.

برخی از محققان در شرایط کرونا با تسلط روابط آنلاین  به خصوص برای دانشجویان مخالف هستند. جورجیو آگامبن می‌گوید "دانشجویانی که حقیقتا شیفته تحصیل هستند، باید از ثبت‌نام در دانشگاه‌هایی که به این طریق تغییر یافته‌اند، امتناع ورزند، و  مانند دانشگاه‌های اولیه، دانشگاه‌های جدید خود را تشکیل دهند. فقط در این صورت است که در مواجهه با بربریت تکنولوژیک موجود، ممکن است چیزی از گذشته، زنده باقی بماند".

به نظر می‌رسد حقیقت عکس این باشد و ما شیوه های قبلی آموزش و زندگی را نمی توانیم داشته باشیم. در طول تاریخ بیماری ها و مشکلات زیادی کره زمین و بشر را تهدید کرده است و بیماری های زیادی باعث مرگ و میر عمومی انسان ها و حیوانات شده است. یکی از نظریات مربوط به انقراض دایناسورها، عدم توانایی تطبیق آنها با شرایط اقلیمی عصر یخبندان بود. در این دوره نیز هر انسانی نتواند هوشمندانه با این بحران ویروسی به ویژه در بعد بحران آموزشی وابسته به کرونا  مقابله کند، احتمال بروز بیماری ، مشگل و مرگ در او بیشتر است.

رسالت بزرگ دوران دانشجویی کرونایی

ما در شرایطی هستیم که نیازمند یک انقلاب آموزشی و آموزش مبتنی بر وب به صورت فوری در اثر شرایط کرونا می باشیم. دسترسی همه دانشجویان (ودانش آموزان) به منابع آنلاین و موتورهای جستجوگر نیازمند تدارک زیر ساخت های الزم  از سوی دولت هاست. هرچند موانع نباید آن را منتفی کند، دست یابی دانشجویان به دنیای اطلاعات، سیستم ها، کامپیوترها و اینترنت مناسب در شرایط کرونایی یک تغییر بالقوه در حوزه آموزش تلقی می شود که در آینده باید همه دانشگاه ها و مدارس دنیا را در بر گیرد و فراگیران را به شهروندانی مسوول در حوزه یادگیری تبدیل کند و در عین حال این امکان را فراهم آورد تا تدریس آنلاین بتواند انگیزش لازم را داشته باشد و با موفقیت همراه شود .

 رسالتی که اساتید، دانشجویان ، آموزگاران و دانش آموزان  در این شرایط جدید و برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین، انجام می‌دهند نام آنها در تارییخ ثبت خواهد شد. از طرف دیگر کسانی که نتوانند این رسالت را به نحو مناسب به انجام رسانند، دچار آسیب های پزشگی و روانی خواهند شد. به نظر می رسد حیطه های مهم و کمک کننده به انسان در این عصر جدید فراکرونایی ، معنویت و دانش است.

ازسوی دیگر اگر نتوانیم انگیزه یادگیری را در دانشحویان و خانواده‌های آن‌ها در مناطق کمتر توسعه‌یافته و محروم را افزایش دهیم هر چقدر عرضه تکنولوژیک آموزش‌ توسعه پیدا کند، منجر به نتیجه پایداری نخواهد شد و ما با مشکلات آموزشی و افت درسی بیشتری مواجه خواهیم بود./فارس